دانلود مقاله ارشد بررسی تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری دانش آموزان  

 

فهرست مطالب:

عـنـوان

شماره صفحات

فهرست مطالب……………………………………………………………………..

الف

فهرست جداول……………………………………………………………………...

ث

فهرست نمودارها………….………………………………………………….……..

ث

چكيده……………………………………………………………………………..

1

فـصـل اول

كليات تحقيق

مقدمه............………………………………………………………………………..

2

بيان‌مسئله..................................………………………………………………………....

3

ضرورت و اهميت مسئله تحقيق.....……………………………………………………

5

اهداف پژوهش ………………………………………………………………….....

6

فرضيه‌هاي پژوهش …………………………………………………………………..

متغيرهاي پژوهش .................................................................................................................................................

7

7

تعاريف متغیرها(مفهومي و عملياتي)............................................................................................... ………

8

تعریف نظری مشاوره گروهی با رويكرد تحليل رفتار متقابل  .........……………................................

8

تعریف عملیاتي مشاوره گروهی با رويكرد تحليل رفتار متقابل  ................................................................

8

تعریف نظری سازگاری .......................................................................................................................................

9

تعریف عملیاتي سازگاری .....................................................................................................................................

10

فصل دوم

ادبيات و پيشينة تحقيق

مقدمه............………………………………………………………………………..

13

بخش اول: سازگاری و مبانی نظری آن……………………………….………...............

13

تعریف سازگاری  ..........................................................................................................................................

13

    عوامل موثربرسازگاری .................................................................................................................................

14

     انواع سازگاری ..............................................................................................................................................

17

  روشها یا اشکال سازگاری ..........................................................................................................................

23

      ملاکهای سازگاری مطلوب ........................................................................................................................

24

      ویژگیهای افراد سازگار ...................................................................................................................

25

بخش دوم: تحلیل رفتار متقابل .......................……………………….………………

27

نظریه تحلیل رفتار متقابل ..........................................................................................................................

27

مبانی نظری تحلیل رفتار متقابل................................................................................................................

28

الگوی حالات نفسانی ...................................................................................................................................

28

موقعيت‌های روانی و طرحهای زندگی .....................................................................................................

32

 آسیب شناسی روانی ...................................................................................................................................

34

          الف : آسیب شناسی ساختی .........................................................................................................

24

         ب: آسیب شناسی کارکردی ...........................................................................................................

35

هدف درمان در تحلیل رفتار متقابل ........................................................................................................

35

فرآیند گروهی در رویکرد تحلیل رفتار متقابل ..........................................................................................

36

مشاوره و درمان ..............................................................................................................................................

38

        الف : تحلیل درمان ساختار...............................................................................................................

38

        ب: تحلیل درمان تبادلها ..................................................................................................................

39

ارزشهای مشاوره گروهی  .............................................................................................................................

40

 جمع بندی مطالب  .......................................................................................................................................

42

بخش سوم: مروری برپیشینه  تحقیق .........................……….…………………................

43

مطالعات صورت گرفته در داخل کشور  ....................................................................................................

43

مطالعات صورت گرفته در خارج از کشور ...................................................................................................

46

تحلیل و نتیجه گیری سازگاری از دیدگاه تحلیل رفتار متقابل ...................................................

48

فصل سوم

روش اجراي تحقيق

مقدمه.........................................…………...……………………….….…………….........

52

روش تحقيق..................……………………………………………………………..

52

جامعه آماري تحقيق............. ………………………………………………………...

52

نمونه و روش نمونه گیری ... …………………….…………….......……….. ……….

52

ابزاراندازه گیری و روایی وپایایی آن ............................................................................................................

53

پرسشنامه سینهاوسینگ .......…………………........……........………....................................

53

پایایی پرسشنامه سینهاوسینگ .......…………………........……........……….......................

55

روایی (اعتبار) پرسشنامه سینهاوسینگ . .......…………………........……........……….......

55

روش تجزيه و تحليل داده‌ها............ …….......…………………........……........……….......

56

شیوه اجرا ومراحل انجام پژوهش .......…………………........……........………....................

56

گزارش جلسات مشاوره گروهی با رويكرد تحليل رفتار متقابل  .......…………………..........

57

فصل چهارم

تجزيه و تحليل اطلاعات

مقدمه.........................................…………...……………………….….…………….........

60

اطلاعات توصيفي مربوط به مشخصات دموگرافيك نمونه‌هاي تحقيق...........

62

تجزيه و تحليل داده‌ها.........……………………………………….......

73

فرضیه اصلی ....................................................................................................................................................

74

فرضيه فرعی اول .............................................................................................……….. ..........................

75

فرضيه فرعی دوم ................................................................................................. ....................………..

76

فرضيه فرعی سوم ....................................................................................................……… ......................

77

فرضيه فرعی چهارم .........................................................................................................………...............

77

فصل پنجم

بحث و نتيجه گيري

مقدمه.........................................…………...…… ........………………….….……………

80

يافته‌هاي پژوهش .....................................…………...…… ........………………….…….

80

      الف : نتایج حاصل از توصیف داده ها ................................................................................................

80

      ب: بحث و تفسیر نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیه ها .......................................................

81

پـيشنـهادات تحقيق.................................................................................................................………..

87

الف- پيشنهادهاي  برخاسته از پژوهش .........................…………...….…. ...................................

87

ب- پيشنهادات براي انجام تحقيقات بعدي...……………………….….…………… .....

88

  محدودیتها ...........................................................................................................................................................

88

منـابـع

منابع فارسي..................................…………...……………………….….…...…………

90

منابع لاتين....................................…………...……………………….….………….…...

95

پيـوست

پيوست 1- پرسشنامه سینهاوسینگ و كليد پرسشنامه  ……...…………………….........

 

پيوست 2- فرم ساختار بانک اطلاعات ، پایان نامه های کارشناسی ارشد و رساله های دکتری ...

 

پیوست 3- فرم ارائه چکیده پایان نامه یا رساله .....................................................................................

پيوست 4 – خلاصه كامل جلسات گروهي ..............................................................................................

 

فهرست جداول:

عـنـوان                                              

شماره صفحات

جدول 1-3 :  ضرایب پایایی پرسشنامه سازگاری سینهاوسینگ ..............................................................

55

جدول 2-3 : ماتریس همبستگی سه حوزه پرسشنامه سازگاری سینهاوسینگ ..................................................

55

جدول 1-4 : توصیف ویژگی های نمونه های مورد پژوهش ....................................................................................

62

جدول 2-4 : توزیع فراوانی سطح تصحیلات والدین نمونه های مورد پژوهش ....................................................

62

جدول 3-4 : توزیع فراوانی شغل والدین نمونه های مورد پژوهش ........................................................................

63

جدول 4-4: توزیع فراوانی رشته های تحصیلی والدین نمونه های مورد پژوهش ...............................................

64

جدول 5-4: توزیع فراوانی پایه تحصیلی والدین نمونه های مورد پژوهش ............................................................

64

جدول 6-4 : توزیع فراوانی سازگاری عاطفی ، اجتماعی و آموزشی نمونه های مورد پژوهش ..........................

69

جدول 7-4 : نتایج توصیفی مولفه های سازگاری دردو گروه آزمایش و کنترل ...................................................

70

جدول 8-4: نتایج تحلیل کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مقیاس سازگاری کل  ...................................................................................................................................................................................

74

جدول 9-4: نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس سازگاری ..............................................................................................................................................................................

75

جدول 10-4 : نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس عاطفی .....................................................................................................................................................................

76

جدول 11-4: نتایج کواریانسی مقایسه نمرات پس آزمون گروه آزمایش با کنترل در مولفه اجتماعی مقیاس آموزشی  ..................................................................................................................................................................

77

جدول 12-4 : نتایج آزمون T گروههای مستقل برای مقایسه میانگین سازگاری در پایه اول و دوم .............

78

فهرست نمودارها

نمودار 1-4 : ترتیب تولد نمونه های مورد پژوهش ......................................................................................................

65

نمودار 2-4 : فراوانی و درصد مولفه های سازگاری در نمونه های مورد پژوهش ..................................................

67

نمودار 3-4 : نتایج توصیفی مولفه های سازگاری در دو گروه آزمایش و کنترل ...................................................

72

مقدمه

در اين فصل ابتدا مواضع نظريه پردازان در رابطه با موضوع مورد پژوهش (مشاورة‌گروهي با رويكرد تحليل رفتار متقابل و سازگاري اجتماعي، عاطفي و آموزشي) مورد بحث و بررسي قرار مي‌گيرد و سپس تحقيقات عملي انجام شده در ارتباط با موضوعات مورد نظر، بيان مي‌گردد.

الف) زمينه نظري پژوهش

سازگاري

1- تعريف سازگاري

واژه سازگاري در لغت‌نامه دهخدا به معناي موفقيت در كار، حسن سلوك و  .. به كار رفته است. مفهوم سازگاري از واژة انطباق در زيست‌شناسي گرفته شده است كه يكي از پايه‌هاي نظريه تكامل داروين[1] (1895) است و به ساختارهاي بيولوژيكي و فرايندهايي كه زنده ماندن انواع موجودات را تسهيل مي‌كند، اشاره دارد. (به نقل از لازاروس[2]، 1974).

بنابه تعريف، سازگاري يك ساختار فيزيولوژيكي يا كالبد شناختي، يك فرايند زيست‌شناختي، يا يك الگوي رفتاري است كه در طول تاريخ به بقا و توليد مثل كمك كرده است (ويلسون[3]، 1975) سازگاري از راه انتخاب طبيعي به وجود مي‌آيد و بايد قابل انتقال از راه توارث باشد (هرگنهان و السون[4]، ترجمه سيف، 1383).

سازگاري در قاموس روان‌شناسي عبارت است از رابطه‌اي كه هر ارگانيسم با توجه به  شرايط پيرامون محيطش، با محيط برقرار مي‌كند. اين اصطلاح معمولاً به سازگاري روان‌شناختي يا اجتماعي اشاره دارد و با اشاره به معناي ضمني مثبت آن وقتي به كار گرفته مي‌شود كه فرد در يك فرايند مستمر و پرمايه براي ابراز استعدادهاي خود و واكنش نسبت به محيط و در عين حال در جهت تغيير آن به گونه‌اي مؤثر و سالم، درگير است (ربر[5]، 1995، به نقل از فرقداني، 1383).

مك دانلد(1985) مي‌گويد:‌ «وقتي مي ‌گوئيم فردي سازگار است كه پاسخهايي كه او را به تعامل با محيطش قادر مي‌كند، آموخته باشد و به طريق قابل قبول اعضاي جامعه خود رفتار كند تا نيازهاي او ارضا شوند. يك فرد در يك موقعيت اجتماعي خاص مي‌تواند خود را به راههاي گوناگون با آن موقعيت تطبيق دهد يا سازگار كند»( فنوني، 1380).

سازگاري فرايندي است در حال رشد شامل توازن بين آنچه افراد مي‌خواهند و آنچه جامعه‌شان مي‌پذيرد. يا به عبارت ديگر سازگاري يك فرايند دو سويه است. از يك طرف فرد به صورت مؤثر با اجتماع تماس برقرار مي‌كند و از طرف ديگر اجتماع نيز ابزارهايي را تدارك مي‌بيند كه فرد از طريق آنها توانايي‌هاي بالقوه خويش را واقعيت مي‌بخشد (نيوكا و كپل[6]، 1991، به نقل از فرقداني، 1383).

سازگاري به فرايندهاي روان‌شناسي كه مردم را با تغييرات روزمره هماهنگ مي‌كند، اشاره دارد و آنها را مورد بررسي قرار مي‌دهد (وايتن و ليوييد، 1997 به نقل از شهسواري، 1382). سينهاوسينگ در سال 1993 از سازگاري تعريفي ارائه كرده‌اند: سازگاري عبارت است از ثبات عاطفي و جسارت در روابط اجتماعي و نيز علاقه به تحصيل و مدرسه در فرد، كه به صورت سازگاري عاطفي، سازگاري اجتماعي و سازگاري آموزشي ديده مي‌شود (سينهاوسينگ، 1993، ترجمه كرمي ، 1377).

2- عوامل مؤثر بر سازگاري

سه كانون اصلي سازگاري، خانواده، مدرسه، و دوستان است.

الف) خانواده

خانواده به ويژه مادر نخستين و مهمترين نقش را در رشد شخصيت، فرايند اجتماعي شدن و سازگاري فرد بر عهده دارد، زيرا محيط خانواده، نخستين محيطي است كه در آن كودك،‌از كيفيت تعاملات انساني آگاهي مي‌يابد. پژوهش‌هاي انجام شده نشان مي‌دهد كه عوامل و روابط خانوادگي از جمله ارتباطات عاطفي درون خانواده بر رشد شخصيت و سازگاري فرد تأثيري بسيار مهم و حياتي دارد (هك[7]، 2000؛ به نقل از درويزه، 1383).

همچنين پژوهشگران دريافته‌اند كودكاني كه در ساختارهاي خانوادگي غير سنتي زندگي مي‌كنند، سازگاري ضعيفي را به صورت رفتارهايي مانند پرخاشگري و رفتارهاي ضد اجتماعي، مشكلات ارتباطي، ميزان بالاي ترك تحصيل، مصرف مواد مخدر و الكل –  نشان مي‌دهند. مشابه همين نتايج در بررسي بر كودكان طلاق و فرزند خوانده‌ها و نيز كودكاني كه با يكي از والدين زندگي مي‌كنند، به دست آمده است. (البجيور[8] و همكاران، 2004).

با رضایت زناشويي برخورد و درگيري بسيار بالاي والدين دانش‌آموز و ارتباط و دلبستگي ضعيف بين دانش‌آموز و پدر و مادرش مي‌تواند بر سازگاري تحصيلي و شخصي و نيز سلامت روان‌شناختي او تأثير منفي داشته باشد (گردس[9]، 1994؛ به نقل از عيديان، 1385)

به طور كلي‌گويي محيط خانواده مهمترين عامل سازگاري كودك است. عواقب ناشي از تربيت توأم با خشونت و سردي در همان سالهاي اوليه زندگي ظاهر مي‌شود و دوران مدرسه و حتي نوجواني و بزرگسالي را تحت تأثير قرار مي‌دهد(كديور، 1382).

ب) مدرسه

مدرسه به خاطر مشخص نمودن وظايف و حقوق افراد و انتقال ارزشهاي اجتماعي يكي از مراكز مهم اجتماعي شدن فرد تلقي مي‌گردد. يك سلسله هنجارهاي رفتاري وجود دارد كه انتظار مي‌رود افراد در جامعه بزرگتر خود را با آن هنجارها سازگار كنند. در جامعه كوچك مدرسه نيز هنجارهايي از اين قبيل وجود دارد. زماني كه فرد بتواند خودش را با آن هنجارها و انتظارات وفق دهد سازگاري صورت پذيرفته است (ستوده، 1378).

مدرسه در دوره كودكي به منزله موقعيت و شرايط جديدي است كه كودك بايد خود را با آن سازگار كند. كودكاني كه نتوانند خود را با شرايط تازه سازگار كنند در دوره‌هاي ديگر نيز اغلب دچار مشكلات عاطفي و رفتاري خواهند شد. تقريباً 20 درصد كودكان دبستاني دچار انواع اضطراب شديد و غير قابل كنترل مي‌شوند. خوبي‌ مدرسه نمونه‌اي از آن است. (برك[10]، 2001، ترجمه سيدمحمدي، 1383) بطور كلي شاخص سازگاري در مدرسه، اولاً رضايت ذهني فرد از ارتباطات فردي و شخصي و ثانياً عملكرد تحصيلي دانش‌آموز در مدرسه است (اسكات[11]، 1989؛ به نقل از عيديان).

ج) گروه همسالان

در اواسط كودكي، اجتماع همسالان بستر بسيار مهمي براي رشد مي‌شود تماس با دوستان نقش مهمي در درك ديگران و آگاهي از خود و ديگران ايفا مي‌كند. اين تحولات به نوبه خود به ارتقاي كيفيت تعامل با همسالان كمك مي‌كند و در سالهاي دبستان بيشتر نوع دوستانه مي‌شود. در راستاي اين تغيير، پرخاشگري، مخصوصاً حملات بدش كاهش مي‌يابد (رابين، بوكوسكي و پاركر[12]، به نقل از برك 2001، ترجمة سيد محمدي، 1383).

كودكان طردشده، ناخشنود و منزوي هستند، پيشرفت تحصيلي و عزت ‌نفس[13] كمي دارند، معلمان و والدين آنها را مبتلا به مشكلات هيجاني و اجتماعي ارزيابي مي‌كنند. طرد همسالان در دوران كودكي با عملكرد تحصيلي ضعيف، ترك تحصيل، رفتار ضد اجتماعي و بزهكاري در نوجواني و مجرم بودن در اوايل بزرگسالي رابطه نيرومندي دارد (برك 2001، ترجمه سيد محمدي، 1383).

گروه از طريق اعطاي پاداش و يا انتقاد و تحريم در مقابل همنوايي يا ناهمنوايي، به عبارتي سازگاري يا ناسازگاري اعضاء با هنجارهاي گروه تأثير بسيار نيرومندي را بر رفتار و شخصيت اجتماعي آنها اعمال مي‌كند. اين نوع سازگاري هم توسط ديگران و هم توسط پذيرش از طرف ديگران و نيز ميزان رضايت فرد از روابط با ديگران ارزيابي مي‌شود (ستوده، 1378).

3- انواع سازگاري

اسكات، 1989، به نقل از فرقداني، 1383 انواع سازگاري را به اين صورت تبيين مي‌كند:

الف) سازگاري تحصيلي       ب) سازگاري بين فردي يا اجتماعي   ج) سازگاري خانوادگي سينهاوسينگ (1993) نيز سازگاري را به صورت    الف) سازگاري آموزشي ب) سازگاري اجتماعي     ج) سازگاري عاطفي توصيف كرده‌اند.

1- سازگاری عاطفی : واکنش کودک درسالهای اول زندگی خود مربوط به اطرافیان و اغلب عاطفی است. این گونه واکنش ها در ابتدا کلی است و نمی توان دقیقا بر آن ها نام یکی از حالات مشخص عاطفی را گذارد. همراه با جریان عمومی رشد در تمامی زمینه ها ، تظاهرات عاطفی مربوط به هر یک از حالات عاطفی به مرور مشخص تر و اختصاصی تر می شوند. در واقع یادگیری و کسب تجربه باعث می شود که بین تظاهرات عاطفی و محیط اجتماعی سازش به وجود آید. توجه و پشتیبانی از کودک باعث می شود که او به استقلالی که مورد نیازش است دست یابد. به تدریج که کودک بزرگتر می شود همراه با رشد کلامی وشکل گیری شخصیتی او و کسب تجربه ویادگیری ، تظاهرات عاطفی کودک راهی اجتماعی تر و متناسب تر برای بروز می یابند. همراه با کاسته شدن حالات عاطفی غیر منطقی کودک در صورت لزوم تظاهرات عاطفی او تغییر شکل می دهند تا متناسب با موقعیت اجتماعی شوند و امنیت او را به مخاطره نیندازد ( وظیفه شناس ، 1380).

2- سازگاری اجتماعی : به وضعیتی گفته می شود که افراد یا گروهها رفتار خود را به تدریج و از روی عمد و یاد غیر عمد تعدیل می کنند تا با فرهنگ موجود سازگاری نمایند مانند رعایت عادتها ، عرف و تقلید . به عبارتی آن نوع واکنشهایی است که شخص برای رعایت محیط  اجتماعی از خود نشان می دهد وآنها را به علت هماهنگی شان با معیارهای اجتماع و پذیرفته شدنشان از طرف آن ، اساس رفتار خود قرار می دهند( آکسفورد[14]، 1980، به نقل از توکلی ، 1376).

در حیات اجتماعی افراد متمدن ، سازگاری اجتماعی حتی از پاسخ گفتن به احتیاجات بدنی هم مهم‌تر است انسان علاوه بر جنبه فیزیولوژیکی که دارد یک موجود اجتماعی است. چنان چه کودک احساس نا امنی کند و یا دانشجوئی خود را تنها حس نماید و یا شخصی خود را شکست خورده بپندارد، لازم است به نحوی خود را با محیط سازش دهد. فرق اساسی بین سازگاری ازنظر فیزیولوژیکی و اجتماعی آن است که در طی جریان اول تنها یک راه جهت برقرارکردن تعادل از دست رفته وجود داردو حال آنکه در جریان دوم عدم برقراری تعادل با وجود ناراحتی و پریشانی شخص باعث مرگ او نمی شود ولی دائما انسان با آن دست به گریبان است. مثلا شخص گرسنه چنان چه غذا به او نرسد فوت می کند ولی شخصی که احتیاج به محبت دارد با داشتن زندگی پررنجی به حیات خود ادامه می دهد( شافر، ترجمه پور مقدس ، 1367).

منظور از سازگاری اجتماعی داشتن رابطه صحیح و مطلوب با دیگران است. انسانی که از نظر اجتماعی رشد یافته است با دیگران سازگاری بیشتری داردو می فهمد که هرچه روابطش با دیگران بهتر و سالم‌تر باشد میزان موفقیت و رضایتش بیشتر است ( وظیفه شناس ، 1380).

راجرز[15](1954) به نقل از کاظمی ، معتقد است افراد براساس تصوری که از خود دارند رفتار می‌کنند. در واقع سازگاری اجتماعی انسان نیز بازتابی از خود پنداره وی تلقی می شود. کسانی که دارای خود پنداره ی مثبتی هستند توانایی سازگاری اجتماعی بیشتری از خود نشان می‌دهند.

سازگاری اجتماعی یعنی سازگاری شخص با محیط اجتماعی خود، سازگاری ممکن است با تغییر دادن خود و یا محیط به دست آید ( پورافکاری ، 1373).

3- سازگاری آموزشی : جریان شکل گیری خود پنداره تحصیلی از این قرار است. اگر دانش آموز در فعالیتهای مختلف آموزشگاهی ، در اکثر موضوع های درسی و درطی چندین سال متوالی ، احساس شایستگی کند و از سوی دیگران کار وفعالیتش به طور مثبت ارزیابی شود یک احساس کلی شایستگی در وی – حداقل در ارتباط با یادگیری موضوع های درسی - ایجاد می شود. به همین منوال ، اگر کوششهای یادگیرنده در فعالیتهای آموزشگاهی با شکست مواجه شودو از دیگران ارزیابی منفی دریافت کند در او نسبت به توانایی اش دست کم در رابطه با یادگیری آموزشگاهی یک احساس عمیق عدم شایستگی ایجاد می شود هرچند که ممکن است در این قاعده پاره ای استثناها یافت شود اما اکثر دانش آموزان نهایتا به یک نظر مثبت یا منفی نسبت به خود به عنوان یک یادگیرنده می رسند(سیف ، 1376).

سیف (به نقل از وظیفه شناس ، 1380) دراین باره می گوید: اگر محیط مدرسه برای دانش آموزان شواهدی که حاکی از شایستگی و لیاقت او در کار مدرسه باشد، در طی چندین سال ، خصوصا در سالهای نخست تحصیل فراهم آورد و این تجارب موفقیت آمیز در چهار ، پنج سال بعد نیز تکرار شوند برای مدت نامحدودی در فرد نوعی مصونیت در برابر بیماری های روانی ایجاد می شود. چنین فردی قادر خواهد بود تا بدون تحمل رنج وعذاب بربحران ها و فشارهای شدید زندگی غلبه کند.

احساس شایستگی او و مهارتهای شخصی و فنی اش که بعضی از آن ها را در مدرسه آموخته است وی را قادر خواهد کرد تادر مقابله با موقعیت های بحرانی زندگی ، روش های واقع بینانه ای را به کار برد. البته این تامین سلامت روانی حاصل از موفقیت های چشمگیر در فعالیت‌های مدرسه برای همه شاگردان پیرو یک قانون معینی نیست.

دانش آموزانی که زیر فشار والدین و دررقابت شدید با سایر همکلاسی های خود در گرفتن نمره‌های بالا توفیق می یابند غالبا شخصیتی نامتعادل ، وسواسی ، مضطرب دارند.

اسکات (به نقل از فرقدانی ، 1383) انواع سازگاری را به این صورت عنوان می کند : 1- سازگاری تحصیلی ، 2- سازگاری بین فردی یا اجتماعی ، 3- سازگاری خانوادگی .

الف) سازگاري آموزشي يا تحصيلي

جريان شكل‌گيري خود پنداري تحصيلي از اين قرار است كه اگر دانش‌آموز در فعاليتهاي مختلف آموزشگاهي، در اكثر موضوع‌هاي درسي و در طي چندين سال متوالي، احساس شايستگي كند و از سوي ديگران كار و فعاليتش به طور مثبت ارزيابي شود يك احساس كلي شايستگي در وي حداقل در ارتباط با يادگيري موضوع‌هاي درسي ايجاد مي‌شود. به همين منوال اگر كوششهاي يادگيرنده در فعاليتهاي آموزشگاهي با شكست مواجه شود و از ديگران ارزيابي منفي دريافت كند در او نسبت به توانايي‌اش دست كم در رابطه با يادگيري آموزشگاهي يك احساس عدم شايستگي ايجاد مي‌شود (سيف، 1376).

سازگاري با مدرسه مي‌تواند به اجزايي تقسيم شود كه اهم آن اجزاء عبارتند از: رضايت از مدرسه و حضور و پافشاري بر آن، رقابت در نظر معلمان، نمرات پيشرفت تحصيلي، علاقه‌مندي معلمان به دانش‌آموزان، قضاوت معلم در سازگاري دانش‌آموز با مدرسه و غيره.

بيكرو دسايريك (1984) سازگاري تحصيلي را به عنوان داشتن نگرشهاي مثبت نسبت به اهداف تحصيلي وضع شده، كامل كردن شروط تحصيلي، مؤثر بودن تلاش براي رسيدن به اين شروط و نگرش مثبت به محيط تحصيلي تعريف كرده است. (بالتر[16]، 2002؛ به نقل از عيديان،  1385).

ب) سازگاري اجتماعي

در ميان حيطه هاي مطرح شده، سازگاري اجتماعي را مي‌توان به عنوان عمومي‌ترين و اساسي‌ترين جنبة سازگاري در انسان مورد بررسي قرار داد. مكانيسم‌هايي هست كه با آنها يك فرد توانايي تعلق به گروه را مي‌يابد لازمه اين امر بروز تغييراتي در فرد است كه موجب يكپارچه شدن مكانيسم‌هايي مي‌شود كه توسط آنها، گروه يك عضو جديد را مي‌پذيرد(يميني  دوزي، 1371).

سازگاري اجتماعي بر اين ضرورت مبتني است كه نيازها و خواسته‌هاي فرد با منافع و خواسته‌هاي گروهي كه در آن زندگي مي‌كند، هماهنگ گردد و حتي‌المقدور از برخورد و اصطكاك مستقيم و شديد با منافع و ضوابط گروهي جلوگيري به عمل آيد.

سازگاري اجتماعي دربرگيرنده ارزيابي‌هاي عيني است،‌بدين معني كه ارزيابي‌هاي ذهني از ميزان رضايت فرد از ارتباط با دوستانش ناشي مي‌شود و ارزيابي عيني به معني پذيرش فرد توسط همسالان وي است. به عبارت ساده‌تر براي مشخص كردن اين نوع سازگاري بايد هم به خود فرد و هم به گروه دوستان و همسالان و محيط وي توجه نمود تا درك بهتري از سازگاري اجتماعي به دست آيد. (اسكات، 1989، به نقل از فرقداني، 1383)

ج)‌سازگاري خانوادگي

مكانيسم‌هايي است كه توسط آن يك فرد احساس امنيت و اعتماد نسبت به اعضاي خانواده خصوصاً والدين مي‌يابد و با آنها ارتباط درستي برقرار مي‌كند. اين نوع سازگاري از طريق رضايت كودكان از خانواده‌هايشان و درجه دوستي آنها با والدين ارزيابي مي‌گردد. از يافته‌ها چنين بر مي‌آيد كه سازگاري خانوادگي با سازگاري آموزشي ارتباط نزديك دارد و سازگاري اجتماعي نيز با سازگاري عاطفي مرتبط است و ابعاد سازگاري بر يكديگر تأثير گذاشته و از يكديگر تأثير مي‌پذيرند(كريستيان، مور و زبل[17]، 1990 به نقل از درويزه، 1383).

ويژگيهايي را براي خانواده‌هاي سالم كه اعضاي آن كاملاً سازگار هستند در نظر گرفته‌اند، اعضاي اين خانواده‌ها خود را وقف خانواده و اعضاء آن مي‌كنند، از نظر اجتماعي با يكديگر ارتباط دارد، اوقاتي را براي هم اختصاص ميدهند، عقايد مذهبي قوي دارند، يكديگر را تشويق و ترغيب مي‌نمايند، وظايف و نقش‌هاي مشخصي دارند (گلانيك، ترجمه بهاري، 1382).

د) سازگاري عاطفي

واكنش كودك در سالهاي اول زندگي خود مربوط به اطرافيان و اغلب عاطفي است. اين گونه واكنش‌ها در ابتدا كلي است. همراه با جريان عمومي رشد در تمامي زمينه‌ها، تظاهرات عاطفي مربوط به هر يك از حالات عاطفي به مرور مشخص‌تر و اختصاصي‌تر مي‌شوند. به تدريج كه كودك بزرگتر مي‌شود همراه با رشد كلامي و شكل‌گيري شخصيتي او و كسب تجربه و يادگيري، تظاهرات عاطفي كودك راهي اجتماعي‌تر و مناسب‌تر براي بروز مي‌يابند. (وظيفه‌شناس، 1380).

روش‌ها يا اشكال سازگاري

به نظر مي‌رسد به تعداد انسان‌ها روش‌هاي حل مشكل يا سازگاري وجود دارد، اما مي‌توان به اصول كلي و اوليه جهت يكسان سازي روش‌هاي سازگاري دست يافت. در اينجا به طرق مختلف جهت دستيابي به سازگاري اشاره مي‌شود:

1- سازش از طريق دفاع و مقاومت         2- سازش از طريق حمله و هجوم 3- سازش از طريق ترس‌هاي غيرمنطقي  4- سازش از طريق فراموشي و عقب راندن مسائل             5- سازش از طريق بيماري جسمي 6- سازش از طريق اختلالات رواني و رفتاري          7- سازش از طريق مكانيزم‌هاي دفاعي      8- سازش از طريق بروز تنش     9- سازش به شكل بحران‌هاي رواني (اسلامي‌نسب،‌1373).

در جاي ديگر طرقي را كه شخص براي سازگاري با محيط و برقرار كردن تعادل از دست رفته هنگام وجود احتياج ارضاء نشده به كار مي‌برد مي‌توان به پنج دسته تقسيم كرد:

1- سازش از طريق دفاع 2- سازش از طريق گريز 3- سازش  از طريق ترس‌هاي غيرمنطقي 4- سازش از طريق مريض شدن    5- سازش از طريق اضطراب (شافر، ترجمة پورمقدس، 1367).

ملاك‌هاي سازگاري مطلوب

معيارهاي معيني براي ارزيابي كفايت سازگاري يك فرد نسبت به محيط ابداع شده‌اند. براي مثال ويژگيهاي زير براي ارزيابي به عنوان پيشرفت و سازگاري خوب اهميت زيادي دارند.

• آسودگي يا آرامش روان‌شناختي[18]: يكي از ضروري‌ترين علائم ناتواني در سازگاري اين است كه شخص از لحاظ روان شناختي به گونه‌اي احساس ناراحتي نمايد كه ممكن است حالت‌هاي افسردگي[19]، اضطراب[20] وسواس فكري[21]، انديشه مربوط به گناه (احساس گناه) يا ترس از بيماري و ... را در بر گيرد. فردي كه بتواند از اختلال‌هاي رواني رها باشد، مطمئناً از سازگار خوبي برخوردار مي‌باشد.

• كارايي شغلي:‌ هر فرد بايد براي برخورداري از سازگاري بهنجار در محيط شغلي از كارايي و كفايت لازم برخوردار باشد.

• پذيرش اجتماعي: بعضي از افراد از نظر اجتماعي مورد پذيرش هستند، يعني افرادي هستند كه ديگران آنها را به راحتي مي‌پذيرند، اينگونه افراد در سازگاري موفق‌تر هستند.

 

تعداد صفحات:85

متن کامل را می توانید دانلود نمائید چون فقط تکه هایی از متن در این صفحه درج شده (به طور نمونه) و ممکن است به دلیل انتقال به صفحه وب بعضی کلمات و جداول و اشکال پراکنده شده یا در صفحه قرار نگرفته باشد که در فایل دانلودی متن کامل و بدون پراکندگی با فرمت ورد wordکه قابل ویرایش و کپی کردن می باشند موجود است.

:: برچسب‌ها: پایان نامه روانشناسی,پایان نامه کارشناسی روانشناسی,پایان نامه ارشد روانشناسی,مقاله روانشناسی,مقاله کارشناسی روانشناسی,مقاله ارشد روانشناسی,تحقیق روانشناسی ,
:: بازدید از این مطلب : 15

|

امتیاز مطلب : 0

|

تعداد امتیازدهندگان : 0

|

مجموع امتیاز : 0